turystyka

Rynek Starego Miasta wg ryciny z 1839

Stargard wart byłby zwiedzenia nawet wtedy, gdy jedynymi zabytkami w mieście byłyby świątynie. Wśród nich szczególny podziw budzi niezrównana harmonia kolegiaty Mariackiej – jednego z najwspanialszych kościołów gotyckich w Polsce oraz strzelista świątynia pw. św. Jana Chrzciciela.
Dzieje chrześcijaństwa i kościołów w Stargardzie liczą blisko 900 lat. Początek dała im I misja św. Ottona z Bambergu na Pomorze w 1124 r. Inspiratorem tej wyprawy był polski książę Bolesław III Krzywousty. Przez dziewięć wieków powstało w mieście 20 kościołów i kaplic. Liczba ta nie obejmuje budowanych w tym samym miejscu świątyń, kaplic jerozolimskich oraz dwóch synagog, , które są znane z rycin, planów, bądź tylko z nazwy. Brak informacji w źródłach o świątyniach przedchrześcijańskich w Stargardzie.
Za pierwszą stargardzką świątynię wzniesioną ok. 1200 r. uznaje się obecnie nieistniejący kościół odkryty podczas badań archeologicznych w 2006 r. przy ul. Wita Stwosza. Stał on w miejscu późniejszego kościoła poklasztornego augustianów-eremitów, na terenie osady targowej. Dotychczas za najstarszy kościół uważano świątynie pw. św. Marcina, która znajdowała się pomiędzy spichlerzem a Bramą Młyńską. W 3. ćwierci XIII w. wybudowano dwa kościoły zakonne. Świątynia joannicka - pw. św. Jana Chrzciciela (od 2003 roku patrona miasta) - przerodziła się z czasem w miejską. Kościół augustiański – rozebrany w latach 1819 – 1820, od czasu reformacji służył gminom kalwińskim. Świątynia ta powstała w miejscu najstarszego kościoła, a później była znana z „najdźwięczniejszych organów na Pomorzu”. W 1292 r., przy rynku, poczęto wznosić kościół Mariacki – chlubę Stargardu i wzorzec dla wielu budowli południowego regionu bałtyckiego.
Poza murami obronnymi, na czterech przedmieściach, w wiekach XIV i XV powstały kaplice (z reguły przy szpitalach) pw.: św. Jerzego, Świętego Ducha, św. Gertrudy, św. Jobsta, św. Erazma, św. Jakuba oraz pięć kapliczek jerozolimskich. Żadna z nich nie dotrwała do dziś.
W dzielnicy Kluczewo, w XV w. postawiono kościół - obecnie pw. Krzyża Świętego. Od końca XV w. do połowy wieku XIX nie powstała w mieście żadna nowa świątynia chrześcijańska. Rozbudowywano jedynie istniejące, bądź restaurowano je po kolejnych zniszczeniach. Był to efekt wojen oraz gospodarczej zapaści Pomorza.
W dzielnicy Kluczewo, w XV w. postawiono kościół - obecnie p.w. Krzyża Świętego.
Od końca XV w. do połowy wieku XIX nie powstała w mieście żadna nowa świątynia chrześcijańska. Rozbudowywano jedynie istniejące, bądź restaurowano je po kolejnych zniszczeniach. Był to efekt wojen oraz gospodarczej zapaści Pomorza.
Szybki rozwój Stargardu po 1850 r. odrodził budownictwo sakralne. Powstały wtedy neogotyckie kościoły pw.: św. Józefa (katolicki, rozebrany po II wojnie), Świętego Ducha, Przemienienia Pańskiego (obecnie polsko-katolicki), Chrystusa (dziś cerkiew prawosławna pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła), Zbawiciela (spłonął w 1947 r.) oraz dom luterański rozebrany po 1945 r.
W polskim Stargardzie wybudowano cztery nowe kościoły rzymskokatolickie,- monumentalny pw. Miłosierdzia Bożego oraz pw.: Chrystusa Króla Wszechświata, Przemienienia Pańskiego, Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz cerkiew greckokatolicką pw. Św. Jozafata Kuncewicza i nową siedzibę Kościoła Zielonoświątkowców. Warto także wiedzieć, że znajduje się tu największy w Polsce i drugi na świecie krzyż pojednania z 1542 r.